இரண்டு முதல் மூன்று நூற்றாண்டுகளாக துணைக் கண்டத்தில் பிரிட்டிஷ் இந்தியா ஆதிக்கம் செலுத்தும் அரசியல் அமைப்பாக இருந்தது. பிரிட்டிஷ் ராஜ் அடிப்படையில் ஒரு நூற்றாண்டுக்கும் மேலாக இந்திய துணைக்கண்டத்தில் ஆளும் அரசாங்கமாக இருந்தது. பிரிட்டிஷ் ஆட்சியின் இந்த காலம் இந்தியாவில் நேரடி ஆட்சி அல்லது இந்தியாவில் ஏகாதிபத்திய ஆட்சி என்றும் அழைக்கப்படுகிறது. இதன் விளைவாக, இந்தியாவில் பிரிட்டிஷ் கொள்கைகளின் பல அம்சங்கள் சாதகமற்றவையாக இருந்தன. இதன் விளைவாக, இந்திய சுதந்திர இயக்கம் சுதந்திர இயக்க காலத்தில் நசுக்கப்பட்டது.
சுதந்திர இயக்கத்தை ஒடுக்குவதற்காக, ஆங்கிலேயர்கள் இந்திய மகாராஜா ஆட்சியாளர்களை (கவர்னர் ஜெனரல், வைஸ்ராய், மந்திரி சபை மற்றும் பலர்) உருவாக்கி, ரெஜிசிட்களை வரிசைக்கு தலைவராக நியமித்தனர். ரெஜிசைடுகள் ஒவ்வொரு மாகாணத்திலும் பிரிட்டிஷ் நிர்வாகத்தின் தலைவராக ஆக்கப்பட்டன. அவை பொதுவாக டெல்லி, பம்பாய், ஹைதராபாத், கட்ச் மற்றும் இந்தியாவின் பிற சமஸ்தானங்கள் போன்ற இந்தியாவின் சமஸ்தானங்களாக இருந்தன. ரெஜிசைடுகள் பொதுவாக இந்தியாவின் சமஸ்தானங்களின் வைஸ்ராய்களாக இருந்தனர், அவர்கள் பிரிட்டிஷ் இந்தியாவின் ஆட்சியாளராக ஏகாதிபத்திய சட்ட சபையால் அதிகாரம் பெற்றனர்.
தொடக்கத்தில், ஆங்கிலேயர்கள் இந்திய மகாராஜாவின் உதவியுடன் இந்தியாவின் சமஸ்தானங்களை ஆட்சி செய்தனர். இருப்பினும், பாகிஸ்தான் உருவான பிறகு, பிரிவினை ஏற்பட்டது. இதனால், சமஸ்தானங்களின் வைஸ்ராய் பாகிஸ்தானுக்கு மாற்றப்பட்டார். ஆனால், ஹைதராபாத் மற்றும் டெல்லி தங்கள் சமஸ்தான அந்தஸ்தைத் தக்கவைத்துக் கொண்டன.
இந்தியாவில் பிரிட்டிஷ் ஆட்சி பல முக்கிய நிகழ்வுகளால் குறிக்கப்பட்டது. முதலாவதாக, முதல் உலகப் போரில் இந்தியாவின் பேரரசு நுழைந்தது. ஜேர்மன் போர் இயந்திரங்களை எதிர்த்துப் போராடுவதற்கு ஆங்கிலேயர்கள் நிறைய கனரக ஆயுதங்களையும் வெடிமருந்துகளையும் ஐக்கிய இராச்சியத்திலிருந்து கொண்டு வந்தனர். இதன் விளைவாக ஜேர்மன் நகரங்கள் பெருமளவில் அழிக்கப்பட்டன மற்றும் ஆங்கிலேயர்களுக்கு பெரும் இழப்புகள் ஏற்பட்டன. இந்த அழிவுகரமான உலகப் போரினால் இந்தியாவிலும் ஆட்சி பின்னடைவை சந்தித்தது மற்றும் குடிமக்கள் உணவு மற்றும் பிற பொருட்களின் பற்றாக்குறையால் பாதிக்கப்பட்டனர், இது பிரிட்டிஷ் ஆட்சியின் அழிவுக்கு வழிவகுத்தது.
இரண்டாவதாக, முதல் உலகப் போர் நடந்தது, ஜேர்மனியர்கள் இந்தியப் பகுதிகளை ஆக்கிரமிக்கத் தொடங்கினர். ஜேர்மன் படையெடுப்பு கவர்னர் ஜெனரலை மத்திய கிழக்கிற்கு இந்திய படைகளை அனுப்பி ஜெர்மானியர்களை தோற்கடிக்க தூண்டியது. மூன்றாவதாக, இரண்டாம் உலகப் போர் பிரிட்டிஷ் படைகளின் வெற்றியுடன் முடிந்தது, ஆனால் இந்திய ஜவான்களின் (இந்திய இராணுவம்) தலைமை பொறுமை இழந்து ஆயுதங்களைக் கீழே போட்டது. இது இந்தியாவைப் பிரிப்பதன் மூலம் பிரிட்டிஷ் இந்தியாவின் பேரரசு முடிவுக்கு வந்தது. நான்காவதாக, இந்தியா சுதந்திரம் அடைந்த பிறகு, பிரிட்டிஷ் படைகள் காஷ்மீருக்குள் நுழைய அனுமதிக்கப்படவில்லை.
1947 ஆம் ஆண்டில், இந்திய அரசாங்கம் இந்தியாவைப் பிரிப்பது குறித்த ஆணையை (பிரிவு 5) இயற்றியது. இந்த சட்டத்தின்படி, இந்தியாவின் அனைத்து சமஸ்தானங்களும் இந்தியாவின் கவர்னர் ஜெனரல் தலைமையிலான பிரிவினை கவுன்சிலுக்கு மாற்றப்பட்டன. இந்தச் சந்தர்ப்பத்தில், இந்தியாவின் சமஸ்தானங்கள் இந்திய தேசிய இராணுவம் அமைப்பதற்கு வாக்களித்தன, மேலும் சமஸ்தானங்கள் வழங்கிய சலுகையை ஏற்று இந்திய அரசாங்கம் இந்த முடிவை ஏற்றுக்கொண்டது. இவ்வாறு, இந்திய இராணுவத்தின் உருவாக்கம்தான் புதிய இந்தியாவின் சுதந்திர இயக்கத்தின் தொடக்கத்தைக் குறித்தது. இருப்பினும், இந்தியப் பிரிவினையைப் பற்றி பலருக்கு நல்ல கருத்து இல்லை, ஏனெனில் இது ஆங்கிலேயர்கள் தங்கள் சொந்த நாட்டிற்கு எதிரான ஆக்கிரமிப்புச் செயலுக்குக் குறைவானது அல்ல, இது பெரிய பகுதி இந்தியர்களின் விருப்பத்திற்கு எதிரானது.
இந்தியாவில் சுதந்திர இயக்கம் என்பது பிரித்தானியாவின் மிகவும் செல்வாக்கு மிக்க மக்களில் சிலர் பிரிட்டிஷ் ஆட்சியின் முடிவுக்காக வளர்த்திருந்த அபரிமிதமான உற்சாகத்தின் வெளிப்பாடாகும்.
பண்டிகைகளின் கொண்டாட்டங்களைப் பொறுத்தவரை, ஆங்கிலேயர்களும் சில திருவிழா நிகழ்வுகளை விரும்பினர். தசரா விழா போன்ற பல பிரபலமான நிகழ்வுகள் இருந்தன, இது இந்தியாவின் பல பகுதிகளில் ஒரு பெரிய பொது விழாவாக இருந்தது, இது மக்களால் ஏற்பாடு செய்யப்பட்டது. மேலும், பிரிட்டிஷ் இந்தியாவின் பல்வேறு மாகாணங்களில் வெற்றிகரமாகக் கொண்டாடப்பட்ட பிற பண்டிகைகள் இருந்தன.
பிரிட்டிஷ் இந்தியாவின் முகத்தை என்றென்றும் மாற்றிய ஒரு முக்கியமான தருணம் அது. பிரிட்டிஷ் ஆட்சியாளர்களை தங்கள் நிலங்களில் இருந்து அகற்ற வேண்டும் என்று பிரிட்டிஷ் இந்திய மக்களுக்கு சுதந்திர கோஷங்களை எழுப்பியதால், இந்தியாவின் சுதந்திரப் போராளிகள் இந்த மாற்றத்தின் செயல்பாட்டில் மிக முக்கியமான பங்கைக் கொண்டிருந்தனர். சமீபத்திய தோராயமான மதிப்பீடுகளின்படி, நாற்பது மில்லியனுக்கும் அதிகமான மக்கள் இன்னும் பிரிட்டிஷ் இந்திய மாநிலங்களான பீகார், ஜார்க்கண்ட், ஒரிசா மற்றும் திரிபுரா மற்றும் டெல்லி நகரத்தில் வாழ்கின்றனர். இந்த நகரங்களில் உள்ள அனைத்து நவீன வசதிகளுடன் இந்த மக்கள் நிம்மதியாக வாழ வாய்ப்பு வழங்கப்பட்டுள்ளது.